Ý nghĩa lịch sử của Cách mạng Tháng Mười Nga

Cách mạng Tháng Mười Nga đã ghi vào lịch sử thế giới hiện đại những trang chói lọi nhất. Đó là một cuộc cách mạng chưa từng có trong thế kỷ XX, một cuộc cách mạng mở đầu “một sự nghiệp mới mẻ” - “sự nghiệp sáng tạo ra một kiểu chế độ nhà nước xưa nay chưa từng có”, “mở ra một thời đại mới trong lịch sử thế giới”. Lịch sử nhân loại đã từng có không ít các cuộc cách mạng có ảnh hưởng tới sự phát triển xã hội, song Cách mạng Tháng Mười Nga là một cuộc cách mạng mang ý nghĩa lịch sử toàn cầu. Nó là cột mốc đánh dấu thời kỳ đấu tranh cách mạng mới vì những mục tiêu của thời đại là hoà bình, độc lập dân tộc, dân chủ và chủ nghĩa xã hội.

                   

Ngay từ đầu thế kỷ XX, nước Nga đã chín muồi các điều kiện khách quan, chủ quan và tình thế cho một cuộc cách mạng xã hội - cuộc cách mạng của đông đảo công nhân, nông dân và trí thức, những lực lượng không chỉ có yêu cầu lật đổ chế độ Nga Hoàng, xoá bỏ chế độ nông nô mà còn tiến lên lật đổ nhà nước tư sản, thiết lập nhà nước xã hội chủ nghĩa. Cách mạng Tháng Mười là một tất yếu lịch sử, vì lần đầu tiên trong lịch sử nhân loại, những khát vọng về một xã hội công bằng và bình đẳng của nhân loại đã “trở thành một hiện thực trong xã hội, có sức mạnh vô cùng to lớn lôi cuốn hàng ngàn triệu người vào hành động cách mạng vì hoà bình, độc lập dân tộc, dân chủ và tiến bộ xã hội”.

Cách mạng Tháng Mười là thắng lợi vĩ đại không chỉ của giai cấp vô sản và nhân dân các dân tộc Nga, mà còn là thắng lợi của giai cấp vô sản, của nhân dân lao động và các dân tộc bị áp bức trên toàn thế giới. V.I.Lê-nin từng khẳng định: “Không thể có bức tường ngăn cách giữa những chiến thắng của Cách mạng Tháng Mười và những chiến thắng của cách mạng xã hội chủ nghĩa quốc tế”. Sự khẳng định đó đã được thực tiễn chứng minh; thắng lợi của Cách mạng Tháng Mười, một thời đại mới đã được mở ra. Nó tạo cơ hội cho nhân loại thực hiện bước quá độ lịch sử từ CNTB lên CNXH trên phạm vi toàn thế giới.

Cách mạng Tháng Mười Nga là mốc son đánh dấu thời đại, là thắng lợi đầu tiên của chủ nghĩa xã hội. Thắng lợi đầu tiên đó chưa phải là thắng lợi cuối cùng, nhưng nó đã mở ra một thời đại mới, một sự nghiệp mới trong lịch sử nhân loại - sự nghiệp giải phóng giai cấp vô sản và nhân dân lao động toàn thế giới. Cách mạng Tháng Mười có vinh dự là đã bắt đầu sự nghiệp ấy, còn “bao giờ và trong thời hạn nào thì những người vô sản nước nào sẽ hoàn thành được sự nghiệp ấy, điều đó không quan trọng. Điều quan trọng, chính là băng đã tan, đường đã mở, lối đã vạch ra rồi”.

Lịch sử thế giới sẽ mãi mãi ghi nhận ý nghĩa to lớn của Cách mạng Tháng Mười - một cuộc cách mạng đã làm “rung chuyển thế giới”, phá tung khâu yếu nhất của sợi dây chuyền đế quốc chủ nghĩa, mở đầu một thời đại mới, hình thành một hình thái kinh tế - xã hội hoàn toàn mới, khác về chất so với hình thái kinh tế - xã hội tư bản bản chủ nghĩa.

Cách mạng Tháng Mười Nga, nhân loại đã chứng kiến nhiều biến động dữ dội trong đời sống chính trị của thế giới, trong đó, sự đổ vỡ của chế độ xã hội chủ nghĩa ở Liên Xô và Đông Âu là sự kiện lớn nhất, bi thảm nhất. Nó ảnh hưởng không tốt đến phong trào cộng sản quốc tế và sự nghiệp cách mạng của các dân tộc đang đấu tranh cho hoà bình, độc lập dân tộc, dân chủ và chủ nghĩa xã hội. Tổn thất này đã làm chậm bước tiến của chủ nghĩa xã hội trên thế giới, song không thể vì thế mà phủ nhận ý nghĩa lịch sử vĩ đại của Cách mạng Tháng Mười. Tổn thất nặng nề đó dẫu khiến cho cách mạng xã hội chủ nghĩa thế giới rơi vào giai đoạn thoái trào, song không thể vì thế mà chủ nghĩa xã hội bị coi là một “quái thai”, “dị dạng”, một xã hội không có khả năng phát triển; còn cách mạng xã hội chủ nghĩa thì bị coi là cuộc cách mạng “cực đoan”, “bạo loạn”, là cuộc cách mạng diễn ra “không theo đúng quy luật khách quan”, không theo đúng tiến trình phát triển lịch sử - tự nhiên của xã hội loài người.

Cách mạng Tháng Mười, sau một thời gian xây dựng cho thấy, Liên Xô đã có một nền khoa học hết sức phát triển, nhiều lĩnh vực đứng hàng đầu thế giới, đặc biệt là trong lĩnh vực nghiên cứu vũ trụ. Ngày 4-10-1957, Liên Xô là nước đầu tiên trên thế giới đã phóng thành công vệ tinh nhân tạo của trái đất. Ngày 12-4-1961, Liên Xô lại là nước đầu tiên đưa con người vào vũ trụ. Phi công vũ trụ I.Ga-ga-rin đã thực hiện thành công chuyến bay quanh trái đất, mở ra kỷ nguyên mới - kỷ nguyên chinh phục vũ trụ..

Điều rất đáng tiếc là, sau một thời gian phát triển rực rỡ, sau những chiến công hiển hách trong cuộc chiến tranh vệ quốc vĩ đại, cũng như sau những thành tựu lớn lao trong phát triển kinh tế, xã hội, văn hoá, khoa học - công nghệ, cường quốc xã hội chủ nghĩa tại chính quê hương Cách mạng Tháng Mười lại lâm vào trì trệ, khủng hoảng nghiêm trọng và cuối cùng, chế độ xã hội chủ nghĩa bị sụp đổ nhanh chóng.

Các thế lực thù địch của chủ nghĩa xã hội hí hửng tuyên bố; nào là chủ nghĩa xã hội ở Liên Xô sụp đổ có nghĩa là “lịch sử đã kết thúc” với sự tồn tại vĩnh hằng của chủ nghĩa tư bản, như nhận định của Fu-ku-y-a-ma; nào là chủ nghĩa xã hội và chủ nghĩa cộng sản rồi đây chỉ “sẽ được nhớ lại như một sự lầm lạc kỳ lạ nhất về chính trị và trí tuệ của thế kỷ XX”, như tuyên bố của Brê-zin-xki... Họ không những tuyên bố mà kỳ vọng như thế. Thực tiễn hơn một thập kỷ qua, lại không diễn ra như thế lực thù địch của chủ nghĩa xã hội mong đợi.

Sự sụp đổ của chế độ xã hội chủ nghĩa ở Liên Xô có nhiều nguyên nhân.

Nguyên nhân sâu xa liên quan tới mô hình xây dựng chủ nghĩa xã hội. Khuyết tật lớn của mô hình xây dựng chủ nghĩa xã hội của Liên Xô là đã tuyệt đối hoá cơ chế kế hoạch tập trung, quan liêu, bao cấp, tuyệt đối hoá nguyên tắc tập thể, không chấp nhận một cách chủ quan, duy ý chí sản xuất hàng hóa, cơ chế thị trường; thực hiện bao cấp tràn lan…. chủ nghĩa giáo điều, xơ cứng trong tư duy lãnh đạo, sự “kiêu ngạo cộng sản”, như V.I. Lê-nin đã cảnh báo, vẫn không được khắc phục. Những khuyết điểm ấy dẫn tới chậm phát hiện các sai lầm chủ quan, duy ý chí. Do đó, công cuộc cải tổ (pe-rê-xtrôi-ka) đã bị thất bại.

Nguyên nhân chủ yếu và trực tiếp là, trong cải tổ, Đảng Cộng sản Liên Xô đã phạm sai lầm nghiêm trọng về chính trị, tư tưởng và tổ chức, phản bội chủ nghĩa Mác - Lê nin, trước hết ở một số người lãnh đạo cao nhất... Từ sự phân tích nguyên nhân sâu xa và nguyên nhân chủ yếu, trực tiếp ở trên, chúng ta càng thấy rõ, việc sụp đổ chế độ XHCN ở Liên Xô và Đông Âu là một tổn thất nặng nề, song không phải do bản chất của chế độ xã hội chủ nghĩa và chủ nghĩa Mác - Lê nin sinh ra. Vì vậy, việc coi sự sụp đổ của chế độ xã hội chủ nghĩa ở Liên Xô và các nước Đông Âu là sự kết thúc của chủ nghĩa xã hội và chủ nghĩa Mác - Lê nin là hoàn toàn vô căn cứ, hoàn toàn trái với lý luận, thực tiễn hết sức phong phú, sinh động đã và đang diễn ra trong đời sống chính trị của thế giới.

Ngay sau Cách mạng Tháng Mười, trước tình hình nền kinh tế lạc hậu của nước Nga bị tàn phá nặng nề do ảnh hưởng của chiến tranh thế giới thứ nhất (1914-1918); tiếp đến là do ảnh hưởng của nội chiến và chiến tranh can thiệp của 14 nước đế quốc, V.I.Lê nin đã đề ra “Chính sách kinh tế cộng sản thời chiến” nhằm khôi phục, phát triển nền kinh tế không còn phù hợp. V.I.Lê-nin đã đề ra “Chính sách kinh tế mới” (NEP). Nhờ thực hiện chính sách này mà chỉ trong một thời gian ngắn, nền kinh tế nước Nga được khôi phục nhanh chóng và đạt nhiều thành tựu mới. Nhưng sau khi V.I.Lê nin qua đời, đường lối đúng đắn này không được tiếp tục thực hiện.

Những chỉ dẫn của V.I. Lê nin rất quan trọng về cả mô hình, bước đi cụ thể để giành thắng lợi cho chủ nghĩa xã hội. Nhưng rất đáng tiếc, tại chính quê hương của ông - quê hương Cách mạng Tháng Mười, những chỉ dẫn đó không những không được quán triệt để thực thi mà còn bị phản bội, thậm chí bị bôi nhọ, lên án. Hơn thế, những kẻ phản bội chủ nghĩa Mác - Lê nin và chủ nghĩa xã hội còn cho rằng, thời kỳ Liên Xô là một thời kỳ đen tối của lịch sử...

Cách mạng Tháng Mười khẳng định xu thế phát triển tất yếu của thời đại chúng ta là độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội, mặc dù con đường phát triển đó vô cùng quanh co, phức tạp. Đi theo con đường của Cách mạng Tháng Mười, dân tộc Việt Nam đã làm nên Cách mạng Tháng Tám, mở ra kỷ nguyên mới cho đất nước - kỷ nguyên độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội. Dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam, nhân dân ta đã đánh thắng các cuộc chiến tranh xâm lược của các đế quốc sừng sỏ ở thế kỷ XX, nêu gương sáng cho sự nghiệp đấu tranh giành độc lập, tự do của các dân tộc bị áp bức trên thế giới. Chủ tịch Hồ Chí Minh - người cộng sản Việt Nam đầu tiên đến với chủ nghĩa Mác-Lê-nin, đã khẳng định: “Cách mạng Tháng Mười mở ra con đường giải phóng cho các dân tộc và cả loài người, mở đầu một thời đại mới trong lịch sử, thời đại quá độ từ chủ nghĩa tư bản lên chủ nghĩa xã hội trên phạm vi toàn thế giới”.

Dưới ngọn cờ của Cách mạng Tháng Mười, Đảng Cộng sản Việt Nam, một Đảng giàu tinh thần cách mạng, sáng tạo, gắn bó mật thiết với nhân dân, luôn luôn là nhân tố có ý nghĩa quyết định đối với sự nghiệp cách mạng của dân tộc ta. Trong những thời điểm phong trào xã hội chủ nghĩa, phong trào cộng sản và công nhân quốc tế có sự khủng hoảng, chế độ xã hội chủ nghĩa ở Liên Xô và Đông Âu sụp đổ, Đảng ta vẫn vững vàng lãnh đạo nhân dân ta thực hiện thắng lợi sự nghiệp đổi mới, vượt qua thách thức đưa công cuộc xây dựng chủ nghĩa xã hội và bảo vệ đất nước tiến lên một cách vững chắc.

Đắc Nguyên