Nguyên nhân thắng lợi của cách mạng tháng Tám năm 1945

Cách mạng tháng 8 năm 1945 thành công mau lẹ và ngoạn mục không phải là sự ngẫu nhiên, mà là kết quả của một quá trình đấu tranh lâu dài, kiên cường, bất khuất của nhân dân Việt Nam dưới sự lãnh đạo sáng suốt và đúng đắn, đầy sáng tạo của một Đảng Mác xít- Lê Nin kiên cường, đó là Đảng cộng sản Việt Nam. Ngay sau khi thành lập (3/2/1930), Đảng Cộng sản Việt Nam đó nắm lấy ngọn cờ lãnh đạo cách mạng Việt Nam. Bằng chính Cương lĩnh, đường lối, phương pháp cách mạng đúng đắn của mình, Đảng đó lôi cuốn đông đảo quần chúng và tổ chức thành lực lượng hùng hậu của cách mạng.

Trải qua muôn vàn khó khăn thử thách trong máu lửa đấu tranh, với các cao trào cách mạng như: Xô Viết Nghệ Tĩnh năm 1939- 1931, Cao trào dân chủ năm 1936- 1939 và những năm đầu 40 của thế kỷ XX với cao trào chống phát xít, Đảng và nhân dân ta đã có thêm nhiều bài học kinh nghiệm quý giá trong đấu tranh cách mạng. Sang đầu năm 1945, quân đội Xô Viết liên tiếp giành thắng lợi quyết định trên chiến trường Châu Âu, giải phóng một loạt nước và tiến thẳng vào sào huyệt của phát xít Đức ở Béclin, buộc phát xít Đức phải đầu hàng vô điều kiện. Ngày 8/ 8/ 1945 Liên Xô tuyên chiến với quân phiệt Nhật và chỉ trong ít ngày đã tiêu diệt đội quân tinh nhuệ của Nhật, đẩy phát xít Nhật vào thế thất bại không thể tránh khỏi. Trước tình hình đó, tháng 2/1945, Ban Thường vụ Trung ương họp và ra nghị quyết nêu rõ: “Kẻ thù số 1 của các dân tộc Đông Dương lúc này không phải là tất cả chủ nghĩa đế quốc mà chỉ là đế quốc phỏt xít, đặc biệt là phát xít Nhật-Pháp”, toàn bộ công tác của Đảng trong lúc này là chuẩn bị khởi nghĩa giành chính quyền. Tháng 3/1945  Thường vụ Trung ương mở rộng họp và ra chỉ thị “Nhật- Pháp bắn nhau và hành động của chúng ta”. Tháng 4/1945, Trung ương Đảng triệu tập Hội nghị quân sự cách mạng Bắc Kỳ, quyết định thống nhất các lực lượng vũ trang, đẩy mạnh tuyên truyền xung phong có vũ trang cướp kho thóc của Nhật để cứu đói, đẩy mạnh xây dựng các đội tự vệ vũ trang, du kích cứu quốc, mở trường đào tạo cấp tốc cán bộ quân sự, phát động chiến tranh du kích ở những nơi có đủ điều kiện, giải phóng từng vùng, mở rộng căn cứ địa cách mạng. Từ tháng 4/1945 trở đi, cao trào kháng Nhật cứu nước diễn ra mạnh mẽ, phong trào đấu tranh vũ trang, khởi nghĩa từng phần diễn ra ở nhiều vùng. Các lực lượng cách mạng đã phối hợp với quần chúng giải phóng được một loạt các xã, châu, huyện thuộc các tỉnh: Cao Bằng, Bắc Cạn, Lạng Sơn, Thái Nguyên, Tuyên Quang, Quảng Ngãi, Bắc Giang.

Trên cơ sở đánh giá thời cơ và tình hình cách mạng trong nước đã phát triển mạnh mẽ, rộng khắp, Hội nghị đại biểu toàn quốc của Đảng họp ở Tân Trào từ ngày 13 đến ngày 15/8/1945 đã đi đến kết luận: “Những điều kiện khởi nghĩa ở Đông Dương đã chín muồi”, vì vậy, phải “Kịp thời hành động, không bỏ lỡ cơ hội”, khẩn trương “Đánh chiếm ngay những nơi chắc thắng, không kể thành phố hay thôn quê, thành lập uỷ ban nhân dân ở những nơi làm chủ”, tất cả vì mục tiêu “Việt Nam hoàn toàn độc lập”.

 Đến 23h ngày 13/8/1945, Uỷ ban Khởi nghĩa ra Quân lệnh số 1: Hiệu triệu toàn dân đứng lên khởi nghĩa giành chính quyền. Tiếp đó, ngày 16/8/1945, Đại hội Quốc dân tại Tân Trào đó thông qua 10 chính sách lớn của Việt Minh, thông qua Lệnh Tổng khởi nghĩa, quyết định Quốc kỳ nền đỏ sao vàng, Quốc ca và bầu ra Uỷ ban dân tộc Giải phóng Trung ương, tức Chính phủ lâm thời do Hồ Chí Minh làm Chủ tịch. Chủ tịch Hồ Chí Minh đã ra lời kêu gọi “Giờ quyết định cho vận mệnh dân tộc ta đã đến. Toàn thể đồng bào ta hãy đứng dậy, đem sức ta mà giải phóng cho ta!”. Dưới sự lãnh đạo của Đảng, nhân dân cả nước đã đồng loạt đứng dậy, tiến hành cuộc Khởi nghĩa giành chính quyền trong khắp cả nước. Cuộc tổng khởi nghĩa bắt đầu nổ ra từ ngày 14/8, đến hết ngày 18/8 chúng ta đã giành được thắng lợi ở nông thôn đồng bằng Bắc Bộ, đại bộ phận các tỉnh miền Trung, một phần miền Nam và ở các thị xã Bắc Giang, Hải Dương, Hà Tĩnh, Hội An, Quảng Nam. Ngày 19/8, Khởi nghĩa thắng lợi ở Hà Nội. Ngày 23/8, Khởi nghĩa thắng lợi ở Huế và các thị xã: Bắc Cạn, Hoà Bình, Hải Phòng, Hà Đông, Quảng Trị, Quảng Bình, Bình Định, Lâm Viên, Gia Lai, Tân An, Bạc Liêu. Ngày 25/8, Khởi nghĩa thắng lợi ở Sài Gòn, Chợ Lớn, Gia Định, Lạng Sơn, Kon Tum, Sóc Trăng, Vĩnh Long, Trà Vinh, Biên Hoà, Tây Ninh, Bến Tre... Chỉ trong vòng 15 ngày cuối tháng 8/1945, cuộc Tổng khởi nghĩa đó giành thắng lợi hoàn toàn. Lần đầu tiờn trong lịch sử, chính quyền trong cả nước thuộc về nhân dân. Ngày 02/9/1945, tại quảng trường Ba Đình lịch sử, trước cuộc Mít tinh khổng lồ của gần một triệu đồng bào, Chủ tịch Hồ Chí Minh thay mặt chính phủ lâm thời trịnh trọng đọc bản Tuyên ngôn Độc lập, tuyên bố trước quốc dân và thế giới: Nước Việt Nam dân chủ Cộng hoà ra đời.

Cách mạng tháng 8 thành công trước hết bắt nguồn từ sự lãnh đạo đúng đắn, sáng suốt, khôn khéo của Đảng, là sự vận dụng và phát triển chủ nghĩa Mác- Lênin trong điều kiện lịch sử cụ thể của nước ta một cách đúng đắn, độc lập, tự chủ và sáng tạo, có phương pháp và chiến lược, chiến thuật cách mạng thích hợp và linh hoạt. Tổng khởi nghĩa tháng 8 là đỉnh cao của 15 năm đấu tranh của toàn dân tộc dưới sự lãnh đạo của Đảng, trải qua ba cao trào cách mạng lớn - ba cuộc tổng diễn tập cách mạng: Cao trào Xô Viết Nghệ – Tĩnh (1930- 1931), cao trào dân chủ (1936- 1939), cao trào cứu nước trong chiến tranh thế giới thứ 2(1939- 1945). Qua đấu tranh gian khổ Đảng ta đã từng bước trưởng thành về chính trị, tư tưởng và tổ chức, xây dựng được lực lượng quần chúng hựng hậu xung quanh mình, giương cao ngọn cờ độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội, không ngừng củng cố và mở rộng khối đại đoàn kết toàn dân, phân hoá và làm suy yếu lực lượng kẻ thù. Dựa trên các ưu thế cách mạng đã có, chớp đúng thời cơ lịch sử ngàn năm có một, với nghệ thuật lãnh đạo, chỉ đạo và tổ chức khởi nghĩa khéo léo, tài tình, Đảng đã đưa được cuộc Tổng khởi nghĩa đến thắng lợi trọn vẹn trong cả nước.

Thắng lợi của Cách mạng tháng 8, đó là thắng lợi của sự kết tinh cao độ tinh thần yêu nước, ý chí quật cường của các tầng lớp nhân dân ta không chịu sống mãi kiếp nô lệ của người dân mất nước, nghe theo tiếng gọi của Đảng, quyết vùng lên đánh đổ bọn đế quốc, phát xít cướp nước, bọn vua quan phong kiến tay sai bán nước, giành độc lập cho đất nước, tự do, cơm áo cho nhân dân. Cuộc Tổng khởi nghĩa năm 1945 là thành tựu tuyệt vời của tinh thần, ý chí, trí tuệ con người Việt Nam. Tinh thần, trí tuệ ấy xuất hiện từ buổi đầu lịch sử dân tộc, đã được nâng lên một tầm cao mới sau 15 năm đấu tranh quật cường dưới sự lãnh đạo của một Đảng Mácxít- Lê nin nít chân chính. Là thắng lợi của sự vận dụng linh hoạt, sáng tạo bối cảnh quốc tế thuận lợi, đó là việc quân đội Liên Xô và Đồng Minh đã đánh bại phát xít Đức, ý, Nhật. Thắng lợi đó đã tạo điều kiện cho các lực lượng bị áp bức, yêu hoà bình và các lực lượng tiến bộ trên thế giới có điều kiện để giành thắng lợi khi biết lợi dụng được thời cơ ngàn năm có một này.

Thắng lợi của cách mạng tháng 8 là thắng lợi của chủ nghĩa Mác- Lênin được vận dụng một cách sáng tạo vào hoàn cảnh lịch sử cụ thể của cách mạng Việt Nam, là thắng lợi của tư tưởng Hồ Chí Minh và đường lối cách mạng đúng đắn và đầy sáng tạo của Đảng ta, đã gắn độc lập dân tộc với chủ nghĩa xã hội, gắn sức mạnh dân tộc với sức mạnh thời đại. Cách mạng tháng 8 đánh dấu một bước ngoặt vĩ đại trong lịch sử cách mạng Việt Nam. Đây là quá trình phát triển tất yếu của lịch sử dân tộc trải qua mấy nghìn năm phấn đấu, đỉnh cao của ý trí quật cường, sức mạnh cố kết cộng đồng, tầm cao trí tuệ của dân tộc hoà quyện với những tư tưởng của C.Mác, Ph.Ăngghen, V.Lênin, Hồ Chí Minh, với xu thế của thời đại vì hoà bình, dân chủ và tiến bộ xã hội, vì độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội. Với thắng lợi này, cách mạng nước ta đã chuyển sang một bước ngoặt mới, nước ta không những trở thành một nước độc lập, tự do mà còn trở thành một trong những nước đi tiên phong trong việc xây dựng chế độ xã hội mới- chế độ dân chủ nhân dân tiến lên chủ nghĩa xã hội, thực hiện hoài bão, ước mơ của biết bao thế hệ người Việt Nam xưa và nay.

Cách mạng tháng 8 như một quả bom có sức công phá mạnh làm sụp đổ một mảnh quan trọng thành trì của chủ nghĩa thực dân kiểu cũ, thức tỉnh các dân tộc bị áp bức bóc lột vùng dậy, báo hiệu một kỷ nguyên mới của loài người: Kỷ nguyên độc lập tự do và chủ nghĩa xã hội. Đúng như Hồ Chí Minh nói: “Với thắng lợi của cuộc cách mạng tháng 8, chẳng những giai cấp lao động và nhân dân Việt Nam ta có thể tự hào mà giai cấp lao động và những dân tộc bị áp bức nơi khác cũng có thể tự hào rằng: Lần này là lần đầu tiên trong lịch sử cách mạng, một Đảng mới 15 tuổi đã lãnh đạo cách mạng thành công, đã nắm chính quyền toàn quốc”.

Thắng lợi của cuộc cách mạng tháng Tám năm 1945 và những bài học của nó, đã được Đảng ta kế thừa, vận dụng và phát triển, để chèo lái con thuyền Cách mạng Việt Nam đi từ thắng lợi này đến thắng lợi khác, đánh thắng 2 tên Đế quốc sừng sỏ là Thực dân Pháp và đế quốc Mỹ, giành lại độc lập tự do cho dân tộc, thấng nhất Tổ quốc đưa cả nước đi lên xây dựng CNXH, thực hiện đường lối đổi mới toàn diện đất nước theo định hướng XHCN. Và cho đến nay những bài học kinh nghiệm đó vẫn còn nguyên giá trị.