Đổi mới phương thức hoạt động của Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh trong giai đoạn hiện nay

Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh  là một tổ chức chính trị - xã hội do Đảng Cộng sản Việt Nam và Chủ tịch Hồ Chí Minh sáng lập, lãnh đạo và rèn luyện. Đoàn Thanh niên là một thành viên trong hệ thống chính trị Việt Nam, có chức năng tập hợp, đoàn kết, giáo dục, bồi dưỡng thanh niên để bổ sung lực lượng cách mạng kế cận cho Đảng, đồng thời giữ vai trò nòng cốt chính trị trong phong trào thanh niên, phối hợp với các cơ quan đoàn thể, gia đình chăm lo giáo dục, bảo vệ quyền lợi chính đáng của thế hệ trẻ. Đó là một trong những cơ sở chính trị của Đảng, của Nhà nước, cầu nối giữa thanh niên với Đảng, với chính quyền.

Cơ chế vận hành của hệ thống chính trị ở nước ta là: “Đảng lãnh đạo - Nhà nước quản lý - Nhân dân làm chủ”, do đó việc đổi mới phương thức hoạt động của Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh không nằm ngoài quy luật vận động đổi mới của Hệ thống chính trị nhằm xây dựng Đảng trong sạch, vững mạnh, xây dựng Nhà nước pháp quyền của nhân dân, do nhân dân, vì nhân dân. Vấn đề đổi mới nội dung và phương thức hoạt động của Đoàn Thanh niên được đặt trong mối quan hệ của Đoàn với Đảng, với Nhà nước, với Mặt trận Tổ quốc và các đoàn thể nhằm bảo đảm chức năng đại diện lợi ích chính đáng và phát huy quyền làm chủ của thanh niên Việt Nam.

Hiện nay trước yêu cầu mới, hoạt động đoàn thể phải chuyển mạnh về cơ sở, thu hút đông đảo quần chúng vào các phong trào cách mạng. Theo đó, nội dung và phương thức hoạt động của Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh đổi mới để thực sự là tổ chức đại diện cho quyền và lợi ích chính đáng của thanh niên, do thanh niên và vì thanh niên. Trong những năm qua, thực hiện đường lối đổi mới do Đảng lãnh đạo, Đoàn Thanh niên đã tích cực, chủ động đổi mới để đáp ứng yêu cầu của công tác ddoàn và phong trào thanh niên. Cụ thể:

Tổ chức Đoàn đã đổi mới nội dung, hình thức, biện pháp giáo dục nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động đoàn kết, tập hợp thanh niên.Thực hiện sự lãnh đạo của Đảng, công tác giáo dục của Đoàn được đổi mới theo hướng mở rộng dân chủ, công khai, chân thật, cởi mở với tinh thần phê bình và tự phê bình trong mọi hoạt động và sinh hoạt của Đoàn.

Đoàn Thanh niên đã kiện toàn hệ thống tổ chức, đổi mới công tác cán bộ, nâng cao năng lực hoạt động thực tiễn. Thực hiện chủ trương của Đảng về xây dựng tổ chức Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh theo hướng tinh gọn, nâng cao hiệu quả hoạt động, nhiều chủ trương nhằm xây dựng tổ chức Đoàn được đẩy mạnh.

Đoàn Thanh niên đã xung kích, sáng tạo huy động và tổ chức thanh niên tham gia phát triển kinh tế - xã hội; phát triển các phong trào hành động cách mạng,nâng cao vai trò nòng cốt của Đoàn trong đoàn kết, tập hợp thanh niên.Với quan điểm coi các phong trào hành động cách mạng là môi trường rèn luyện thanh niên, qua đó bồi dưỡng bản lĩnh, ý chí cách mạng và ý thức trách nhiệm với Tổ quốc, Đoàn Thanh niên các cấp đã triển khai có hiệu quả các phong trào hành động cách mạng.

Hiện nay, trước yêu cầu xây dựng và hoàn thiện Nhà nước xã hội chủ nghĩa của nhân dân, do nhân dân, vì nhân dân cùng với khát vọng chính đáng về dân chủ của nhân dân nói chung, thanh niên nói riêng ngày càng tăng, xã hội dân sự đang từng bước được hình thành và trở thành một nhân tố quan trọng trong việc phát huy dân chủ xã hội chủ nghĩa. Điều đó đòi hỏi phải đổi mới Hệ thống chính trị, trong đó có đổi mới tổ chức và hoạt động của Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh cụ thể:

Thứ nhất, với tư cách là một tổ chức chính trị - xã hội được Hiến Pháp nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam và Luật Thanh niên ghi nhận, Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh là một thành tố trong hệ thống chính trị, thực hiện chức năng của mình trên hai phương diện: trách nhiệm chính trị và trách nhiệm xã hội. Vì vậy, đổi mới phương thức hoạt động của Đoàn Thanh niên thực chất là đổi mới một thiết chế tổ chức trong hệ thống chính trị, có chức năng thực hiện hoặc tham gia thực hiện quyền lực chính trị của thanh niên Việt Nam. Để Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh hoạt động có hiệu quả, phát huy vai trò của thanh niên trong việc tham gia xây dựng Đảng, xây dựng chính quyền, cần tập trung vào khâu trọng yếu là tăng cường sự lãnh đạo của các tổ chức cơ sở Đảng, gắn chặt việc xây dựng tổ chức cơ sở Đảng trong sạch vững mạnh, nâng cao năng lực lãnh đạo và sức chiến đấu của tổ chức Đảng với việc xây dựng tổ chức Đoàn, phát huy trách nhiệm của đội ngũ đảng viên trong công tác xây dựng Đoàn thanh niên.

Thứ hai, cần đổi mới tổ chức, chú trọng nâng cao chất lượng cơ sở Đoàn, xóa tình trạng “trắng” tổ chức Đoàn ở vùng sâu, vùng xa, vùng dân tộc, tôn giáo... Muốn vậy phải coi trọng đội ngũ cán bộ của Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh,bổ sung kiện toàn tổ chức và bồi dưỡng đội ngũ cán bộ phụ trách Đoàn Thanh niên ở các cấp cả về phẩm chất, năng lực và kinh nghiệm công tác vận động thanh niên. Mặt khác, các cấp ủy Đảng phải quan tâm đến vấn đề giáo dục rèn luyện, bồi dưỡng đội ngũ cán bộ Đoàn vững mạnh.Chủ tịch Hồ Chí Minh từng nói: cán bộ nào phong trào ấy, vì vậy trong việc lựa chọn và đào tạo cán bộ Đoàn, không chỉ chú ý về mặt phẩm chất cách mạng, mà còn phải chú ý cả về mặt năng lực hoạt động. Bên cạnh việc cất nhắc, đề bạt và lựa chọn những phần tử ưu tú trong phong trào, phải có kế hoạch bồi dưỡng, giáo dục, đào tạo trước mắt và lâu dài.

Thứ ba, với tư cách là tổ chức chính trị - xã hội của thanh niên, Đoàn cần năng động trong mọi hoạt động, tự chỉnh đốn, tự đổi mới để đại diện được tiếng nói, quyền và lợi ích chính đáng của thế hệ trẻ. Thực tế cho thấy, Đoàn chỉ có thể bảo vệ được quyền và lợi ích chính đáng của đoàn viên, thanh niên khi thực hiện tốt chức năng phản biện các cơ quan Đảng, Nhà nước và giám sát quá trình thực hiện các chủ trương, chính sách. Chính trong quá trình giám sát, phản biện xã hội mới thể hiện bản lĩnh đại diện cho quyền và lợi ích hợp pháp của đoàn viên, thanh niên, làm cho tính xã hội của Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh rõ nét hơn, giảm thiểu bệnh hành chính, hình thức, tạo thêm kênh truyền dẫn nhu cầu, nguyện vọng, ý chí của đoàn viên,thanh niên vào chương trình nghị sự, chủ trương, chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước.

Thứ tư, cần đổi mới phương thức lãnh đạo của Đảng đối với Đoàn thanh niên. Cụ thể là: Đảng định hướng cho Đoàn hoạt động theo lý tưởng, đường lối của Đảng nhưng không can thiệp quá mức vào những vấn đề nội bộ mang tính độc lập, tự quản của Đoàn; nhà nước cung cấp kinh phí cho Đoàn hoạt động nhưng không tạo sự lệ thuộc, mà tạo tính độc lập để Đoàn phản biện và tham gia xây dựng chính quyền. Thực tiễn đòi hỏi Đảng cầm quyền phải trao cho Đoàn một sức mạnh vật chất thật sự để tự xử lý và giải quyết được những nhiệm vụ quan trọng, làm cho Đoàn phát huy vai trò tự chủ trong đời sống chính trị. 

Có thể nói, đổi mới phương thức hoạt động của Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh là nhu cầu tất yếu nhằm đoàn kết, tập hợp, phát huy vai trò và quyền làm chủ của thanh niên trong sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Qua đó nâng cao uy tín, vị thế, vai trò của Đoàn Thanh niên trong việc củng cố khối đại đoàn kết toàn dân, phản biện và giám sát xã hội, tham gia xây dựng Đảng, Nhà nước, góp phần đổi mới, nâng cao hiệu quả hoạt động của hệ thống chính trị trong phát triển kinh tế - xã hội.